.jpg "چگونه رسوب آب را از بین ببریم؟")
بخش اول: رسوب آب چیست و چرا تشکیل می شود؟
برای مبارزه مؤثر با رسوب، ابتدا باید ماهیت آن را درک کنیم. رسوب آب یک مشکل شیمیایی است که ریشه در ترکیب معدنی آبی دارد که از منابع طبیعی یعنی چاه ها، رودخانه ها و یا حتی منابع شهری وارد خانه ما می شود.۱. مفهوم سختی آب: تفاوت آب سخت و آب نرم
سختی آب معیاری است برای سنجش غلظت یون های فلزی دو ظرفیتی محلول در آب. این سختی اغلب بر حسب میلیگرم در لیتر یا قسمت در میلیون بیان می شود.آب سخت
آبی است که حاوی غلظت بالایی از یون های کلسیم و منیزیم است. این یون ها معمولاً به صورت بی کربنات ها، سولفات ها یا کلریدها در آب حل شده اند. آب سخت در هنگام شستشو کف صابون تولید نمی کند یا کف بسیار کمی تولید می کند و اولین نشانه اش رسوب گذاری بر روی سطوح گرم شده است.آب نرم
آبی است که غلظت پایینی از این یون های فلزی دارد. آب نرم به خوبی کف می کند و معمولاً برای شستشو و حفظ لطافت پارچه ها مناسب تر است.2. عناصر تشکیل دهنده رسوب: کلسیم، منیزیم، و اهمیت آن ها
رسوب نهایی یعنی آهک عمدتاً کربنات کلسیم است، اما منیزیم نیز نقش مهمی ایفا می کند.کلسیم
رایج ترین عامل سختی است و معمولاً به صورت بی کربنات کلسیم در آب وجود دارد. این ماده، پس از واکنش با گرما، کربنات کلسیم نامحلول را تشکیل می دهد که همان رسوب سفید است.منیزیم
معمولاً به صورت بی کربنات منیزیم یا سولفات منیزیم در آب یافت می شود. رسوبات منیزیمی اغلب کمی نرم تر یا کدرتر از رسوبات کلسیمی هستند و می توانند با یون های دیگر واکنش داده و ترکیبات پیچیده تری ایجاد کنند.3. فرآیند شیمیایی رسوب گذاری: نقش دما و تبخیر در ته نشینی مواد معدنی
تشکیل رسوب یک فرآیند شیمیایی است که به شدت تحت تأثیر دو عامل اصلی قرار دارد: افزایش دما و تبخیر.سختی موقت
این نوع سختی مربوط به بی کربنات های کلسیم و منیزیم است. این ترکیبات در آب سرد محلول هستند، اما با افزایش دما، دی اکسید کربن محلول در آب از دست می رود و واکنش تعادلی به سمت تشکیل رسوب حرکت می کند. همین امر به خوبی توضیح می دهد که چرا آبگرمکن ها، کتری ها و دیگ های بخار سریع ترین مکان ها برای انباشت رسوب هستند.سختی دائم
این سختی ناشی از وجود سولفات ها و کلریدهای کلسیم و منیزیم است که با افزایش دما رسوب نمی کنند. برای حذف این نوع سختی، روش های شیمیایی یا تبادل یونی ضروری است.نقش تبخیر
در مناطقی مانند شیرآلات یا دیواره ی کاشی حمام، تبخیر آب باعث می شود که آب حاوی املاح به سطح بیاید و آب تبخیر شود، اما املاح باقی بمانند و لایه ای متراکم ایجاد کنند.4. شناسایی نشانه های وجود رسوب در منزل
تشخیص زودهنگام رسوب می تواند مانع از آسیب های جدی شود. نشانه های کلیدی عبارتند از:شیرآلات و سرشیر
مشاهده رسوبات سفید و آهکی در اطراف دهانه خروجی آب، که منجر به کاهش جریان آب و پاشیدن نامنظم آن می شود.کتری و چای ساز
تشکیل یک لایه ضخیم و سفید در کف و دیواره های داخلی، به خصوص پس از جوشاندن مکرر.آبگرمکن و دیگ بخار
کاهش چشمگیر سرعت گرم شدن آب، افزایش صدای "قل قل" یا "سوت" از آبگرمکن ناشی از جوشیدن آب در مجاورت المنت رسوب گرفته و افزایش قبض برق.ماشین لباسشویی و ظرفشویی
پارچه ها کدر به نظر می رسند و باقی مانده پودر یا مایع شوینده روی ظروف مشاهده می شود، زیرا سختی آب باعث اختلال در عملکرد مواد شوینده می شود.لوله کشی
در درازمدت، افت فشار آب در نقاط دوردست خانه می تواند نشانه ای از کاهش قطر داخلی لوله ها به دلیل رسوب باشد.بخش دوم: روش های خانگی و طبیعی برای حذف رسوب
خوشبختانه، طبیعت مواد پاک کننده ای در اختیار ما قرار داده که می توانند با رسوبات آهکی مبارزه کنند. کلید موفقیت در استفاده از اسیدهای ضعیف است که کربنات کلسیم را حل می کنند.1. جادوگری با سرکه سفید
سرکه سفید با غلظت حدود ۵ درصد اسید استیک یکی از مؤثرترین، ارزان ترین و در دسترس ترین عوامل ضد رسوب است. اسید استیک با کربنات کلسیم واکنش داده و نمک های محلول یعنی استات کلسیم تولید می کند که به راحتی با آب شسته می شوند.الف. پاکسازی رسوب کتری و چای ساز
این رایج ترین کاربرد سرکه است و بسیار مؤثر عمل می کند:محلول سازی
نصف کتری را با آب پر کنید و نصف دیگر را با سرکه سفید پر کنید (تقسیم مساوی ۵۰/۵۰).جوشاندن
محلول را به جوش آورید و اجازه دهید ۵ تا ۱۰ دقیقه بجوشد. بخار تولید شده به شل شدن رسوبات دیواره ها کمک می کند.استراحت
شعله را خاموش کنید و اجازه دهید محلول حداقل ۳۰ دقیقه تا یک ساعت در کتری بماند تا اسید فرصت کافی برای واکنش داشته باشد.تخلیه و شستشو
محلول را خالی کرده و کتری را چندین بار با آب تمیز بجوشانید تا بوی سرکه کاملاً از بین برود.ب. رفع رسوب شیرآلات و سرشیر
رسوبات در سرشیرها جریان آب را مسدود می کنند.روش کیسه ای برای سرشیر
یک کیسه پلاستیکی کوچک بردارید مانند کیسه زیپ دار کوچک. سرشیر مورد نظر را درون کیسه قرار دهید به طوری که دهانه سرشیر کاملاً در سرکه غوطهور باشد. کیسه را محکم با یک کش یا نوار دور گردن شیر ببندید. اجازه دهید حداقل چند ساعت، یا ترجیحاً یک شب، بماند. پس از باز کردن، رسوبات شل شده را با یک مسواک کهنه یا پارچه نرم پاک کنید.تمیز کردن شیرآلات ثابت
پارچه ای ضخیم یا دستمال کاغذی را در سرکه خیس کنید و دور پایه شیر یا نقاط رسوب گرفته بپیچید. پس از یک ساعت، با سایش ملایم تمیز کنید.ج. تمیز کردن ماشین لباسشویی و ظرفشویی با سرکه
سرکه می تواند به نرم شدن آب در داخل ماشین و از بین بردن رسوبات روی المنت ها و دیواره ها کمک کند.ماشین لباسشویی
به جای شوینده، یک فنجان سرکه سفید را در جایگاه پودر بریزید و ماشین را با یک چرخه آب داغ و بدون لباس روشن کنید. این کار به تمیز شدن لولهها، دیگ و مجاری داخلی کمک می کند.ماشین ظرفشویی
یک کاسه کوچک حاوی یک فنجان سرکه را در طبقه بالایی ماشین قرار دهید. ماشین را بدون ظرف و بدون قرص یا مایع شوینده، با یک چرخه شستشوی داغ روشن کنید. سرکه به حل شدن رسوبات در داخل پمپ و المنت های گرمایشی کمک می کند.2. قدرت اسیدی لیموترش و جوهر لیمو
جوهر لیمو یا اسید سیتریک یک اسید آلی قوی تر از سرکه و بسیار مؤثر در حل کردن آهک است.الف. کاربرد جوهر لیمو برای لکه های سخت تر
جوهر لیمو برای رسوبات متراکمتر، مانند کف دوش حمام یا رسوبات داخل قهوه سازهای بزرگ، ایده آل است.ساخت محلول
۲ تا ۳ قاشق غذاخوری جوهر لیمو را در یک لیوان آب داغ حل کنید.استفاده
محلول گرم را روی ناحیه رسوب گرفته اسپری کنید یا از آن برای غوطه ور کردن قطعات کوچک مانند سر دوش استفاده کنید. اجازه دهید ۲۰ دقیقه بماند، سپس بسابید.ب. استفاده از آب لیموی تازه به عنوان محلول ملایم
برای لکه های ظریف تر یا سطوحی که به بوی سرکه حساس هستند، می توان از آب لیموی تازه استفاده کرد، اگرچه کارایی آن کمتر از جوهر لیمو یا سرکه خالص است. نصف لیمو را روی سطح بکشید و بگذارید ۱۰ دقیقه بماند و سپس بشویید.3. روش استفاده از جوش شیرین به عنوان ساینده ملایم
جوش شیرین یا بی کربنات سدیم به خودی خود رسوب آهکی را حل نمی کند، اما به عنوان یک ساینده ملایم و خنثی کننده بوی سرکه عمل می کند.الف. ترکیب جوش شیرین و سرکه برای ایجاد واکنش پاک کننده قوی تر
ترکیب این دو ماده یک واکنش شیمیایی فورانی ایجاد می کند که به شل شدن مکانیکی رسوبات کمک می کند:خمیر سازی
مقداری جوش شیرین را با کمی آب مخلوط کنید تا خمیر غلیظی به دست آید.اعمال
خمیر را روی سطح رسوب گرفته مانند سینک یا کاشی های حمام بمالید.فعال سازی
سرکه را به آرامی روی خمیر اسپری کنید. این واکنش باعث ایجاد کف و حباب می شود.شستشو
پس از توقف واکنش، با استفاده از اسفنج یا برس، رسوبات شل شده را پاک کنید و سپس آبکشی نمایید. این روش برای تمیز کردن بین کاشی ها عالی است.4. روش های فیزیکی: استفاده از برس ها و ابزارهای غیرفلزی
هنگامی که رسوب به شکل لایه های سخت درآمده، کمک فیزیکی لازم است. مهم است که از ابزارهایی استفاده شود که به سطح اصلی آسیب نزنند.مسواک
برای تمیز کردن اطراف شیر آب و درزها ایده آل است.برس های نایلونی
برای تمیز کردن سطوح کاشی و دیواره های داخلی کتری که با مواد شیمیایی نرم شده اند، مناسب هستند.اسفنج های ملامینه
برای سطوح سرامیکی و پلاستیکی بسیار مؤثر است، زیرا بافت سلولار آن به آرامی رسوب را از بین می برد.نکته ایمنی
هرگز از سیم ظرفشویی فلزی یا سنباده خشن برای شیرآلات کروم یا استیل استفاده نکنید، زیرا باعث ایجاد خراش های دائمی می شود که خود محلی برای تجمع مجدد رسوب و لکه می شوند.بخش سوم: روش های علمی و صنعتی برای کنترل سختی آب
هنگامی که سختی آب بسیار بالا است یا نیاز به محافظت از کل سیستم لوله کشی و تجهیزات بزرگ مانند آبگرمکن مرکزی وجود دارد، روش های خانگی کافی نیستند. در این موارد، راه حل های مهندسی شده وارد عمل می شوند.1. معرفی سختی گیرهای تبادل یونی
این دستگاه ها استاندارد طلایی برای حذف کامل سختی آب در سطح خانه یا ساختمان هستند.الف. نحوه ی کارکرد رزین ها و فرآیند تبادل سدیم به جای کلسیم
سختی گیرهای تبادل یونی از مخزنی پر از دانه های رزین مصنوعی یا پلیمرهای متخلخل تشکیل شده اند که به طور طبیعی دارای یون های سدیم هستند.فرایند نرم سازی
آب سخت وارد مخزن رزین م یشود. یون های کلسیم و منیزیم که دارای بار مثبت دوگانه هستند، تمایل بیشتری برای چسبیدن به سطح رزین دارند تا یون های سدیم یک ظرفیتی.احیا
پس از مدتی، رزین از یون های کلسیم و منیزیم اشباع می شود و دیگر نمی تواند آب را نرم کند. در این مرحله، دستگاه با محلول غلیظ آب نمک یا سدیم کلرید شستشو داده می شود. غلظت بالای یون های سدیم باعث می شود که تعادل به عقب برگردد و کلسیم و منیزیم از رزین جدا شده و با محلول آب نمک دور ریخته شوند.ب. مزایا و معایب نصب دستگاه سختی گیر مرکزی
این دستگاه های سختی گیر دارای مزایا و معایب زیر می باشند:مزایا
حذف کامل رسوب از آب ورودی کل خانه.محافظت از لوله کشی، آبگرمکن، ماشین لباسشویی و ظرفشویی.
بهبود کیفیت شستشو و کاهش مصرف مواد شوینده.
معایب
هزینه اولیه نصب بالا.نیاز به نگهداری منظم و تأمین نمک احیا و تنظیم دوره ای.
افزایش جزئی سطح سدیم در آب آشامیدنی که معمولاً برای افراد سالم مشکلی ایجاد نمی کند، اما برای افراد تحت رژیم غذایی کم سدیم باید با فیلتر اسمز معکوس تکمیل شود.
تولید پساب شور در زمان احیا که باید مدیریت شود.
2. دستگاه های مغناطیسی و الکترومغناطیسی
این دستگاه ها که اغلب به عنوان "سختی گیر بدون نمک" تبلیغ می شوند یک رویکرد کاملاً متفاوت دارند.الف. اصول کارکرد و ادعاهای مطرح شده در بازار
این سیستم ها مواد معدنی را از آب حذف نمی کنند، بلکه با قرار دادن آب در معرض میدان های مغناطیسی یا الکترومغناطیسی قوی، سعی در تغییر ساختار کریستالی کربنات کلسیم دارند.تغییر ساختار
ادعا می شود که میدان مغناطیسی، یون های کلسیم و منیزیم را به گونه ای تغییر می دهد که به جای تشکیل رسوب آهکی سخت و چسبنده، به شکل کریستال های کوچک تری درآیند که کمتر به سطوح می چسبند و تمایل به ته نشینی ندارند.نکته مهم
این روش ها سختی آب را کاهش نمی دهند. عملکرد آن ها در محیط های خانگی و بر اساس تحقیقات علمی مورد مناقشه است و اثربخشی آن ها معمولاً کمتر از سختی گیرهای تبادل یونی اثبات شده است. آن ها بیشتر به عنوان جلوگیری کننده از رسوب گذاری عمل می کنند تا حذف کننده رسوب.3. فیلتراسیون پیشرفته
در برخی موارد، به ویژه اگر هدف فقط محافظت از آبگرمکن یا سیستم های خاصی باشد، فیلتراسیون های شیمیایی به کار می روند.الف. نقش فیلترهای شیشه ای در جلوگیری از رسوب گذاری
فیلترهای حاوی پلی فسفات ها که گاهی به اشتباه فیلتر شیشه ای نامیده می شوند حاوی دانه های فسفات هستند که در آب حل می شوند.مکانیسم عمل
یون های فسفات به یون های کلسیم و منیزیم موجود در آب متصل می شوند و ترکیباتی را ایجاد می کنند که حلالیت بیشتری دارند و تمایلی به ته نشینی به شکل رسوب آهکی سخت ندارند. این مواد در آب باقی می مانند اما به المنت ها نمی چسبند.
کاربرد
این فیلترها معمولاً در مسیر ورودی آب به آبگرمکن نصب می شوند.
محدودیت
این فیلترها در آب بسیار سخت یا در دماهای بسیار بالا کارایی خود را از دست می دهند و نیاز به تعویض دوره ای کارتریج دارند. آن ها رسوب را حذف نمی کنند، بلکه فقط از چسبیدن آن جلوگیری می کنند.
بخش چهارم: پیشگیری هوشمندانه: بهترین دفاع در برابر رسوب
پاکسازی رسوبات قدیمی مهم است، اما جلوگیری از تجمع مجدد آن ها کلید حفظ سرمایه گذاری های شما در خانه است.
1. نگهداری منظم و چکاپ دوره ای وسایل به ویژه آبگرمکن ها
حتی اگر سختی گیر نصب کرده اید، بازرسی دوره ای ضروری است:
تخلیه رسوب آبگرمکن
حداقل سالی یک بار، آبگرمکن های مخزنی را تخلیه کنید. آب کف مخزن را با باز کردن شیر تخلیه پایین مخزن، تا زمانی که آب زلال خارج شود، تخلیه کنید. این کار تجمع رسوبات ته نشین شده را از بین می برد.
تمیز کردن المنت
در صورت مشاهده کاهش کارایی، المنت ها را با محلول سرکه یا اسید سیتریک تمیز کنید البته این کار باید با رعایت دقیق دستورالعمل های سازنده انجام شود.
2. کاهش دمای آب مصرفی در صورت امکان و کاهش دمای آبگرمکن
همانطور که در بخش اول دیدیم، دما عامل اصلی رسوب گذاری است. هرچه آب گرم تر باشد، کربنات کلسیم کمتری می تواند محلول بماند.
تنظیم دمای استاندارد
تنظیم دمای آبگرمکن بر روی ۶۰ درجه سانتی گراد و ۱۴۰ درجه فارنهایت یک استاندارد ایمنی برای جلوگیری از رشد باکتری لژیونلا است. اما اگر سختی آب شما بالاست و مشکل رسوب جدی دارید، سعی کنید دما را تا جایی که ممکن است، بدون به خطر انداختن ایمنی، کاهش دهید مثلاً ۵۵ درجه سانتی گراد. دمای پایین تر، نرخ رسوب گذاری را به طور قابل ملاحظه ای کاهش می دهد.
3. استفاده از فیلترهای پیش تصفیه در ورودی آب
نصب یک فیلتر رسوب گیر فیزیکی یا مغناطیسی در نقطه ورود آب اصلی به منزل، می تواند جلوی ورود ذرات بزرگ معلق و گل و لای را بگیرد که خود می توانند هسته های اولیه برای تشکیل رسوب آهکی باشند. این فیلترها معمولاً فیلترهای توری یا کارتریجی ساده هستند و باید به طور مرتب شستشو یا تعویض شوند.
۴. تنظیم دوره ای سختی آب در صورت استفاده از سختی گیر مرکزی
اگر از سختی گیر یونی استفاده می کنید، دو پارامتر مهم نگهداری هستند:
سطح نمک
مطمئن شوید که مخزن نمک سختی گیر همیشه پر باشد.
تنظیم سختی خروجی
برخی از دستگاه ها اجازه می دهند سختی آب خروجی را کمی بالاتر از صفر تنظیم کنید. این کار به حفظ میزان کمی از مواد معدنی مفید برای سلامتی کمک کرده و همچنین سدیم اضافی را وارد شبکه نمی کند. اطمینان حاصل کنید که این تنظیمات مطابق با توصیه های فنی دستگاه انجام شده باشد.
نتیجه گیری
رسوب آب یک مشکل پیچیده اما کاملاً قابل مدیریت است. این مشکل نه تنها بر ظاهر شیرآلات و کتری ها تأثیر می گذارد، بلکه به صورت خاموش کارایی و طول عمر سیستم های گرمایشی و لوله کشی ما را کاهش می دهد و هزینه های انرژی را بالا می برد. با درک صحیح از ماهیت این پدیده یعنی سختی موقت و دائم، می توان با استفاده از راهکارهای خانگی ساده و مقرون به صرفه مانند سرکه و جوهر لیمو، بسیاری از رسوبات سطحی و محلی را به طور مؤثر و ایمن از بین برد. این روش ها برای نگهداری روزمره و رفع مشکلات جزئی، بهترین گزینه هستند. برای مشکلات حادتر، محافظت بلندمدت از تاسیسات گران قیمت مانند آبگرمکن های مرکزی و دستیابی به آب نرم در تمام نقاط خانه، سرمایه گذاری در سیستم های علمی مانند سختی گیرهای تبادل یونی منطقی و اقتصادی خواهد بود. این سیستم ها با حذف کامل کلسیم و منیزیم، آسایش و صرفه جویی قابل توجهی در هزینه های نگهداری ایجاد می کنند. حفظ پاکیزگی و عملکرد بهینه وسایل منزل، نیازمند ترکیبی از آگاهی مداوم نسبت به کیفیت آب ورودی، مراقبت منظم مانند تخلیه آبگرمکن و به کارگیری روش مناسب در زمان درست است. با اجرای این توصیه ها، می توانید از شر رسوب خلاص شده و از آبی خالص تر و تاسیساتی سالم تر بهرهمند شوید.
منبع: سایت راسخون
.jpg "چگونه رسوب آب را از بین ببریم؟")
